ONZE DIEREN
Schapen
Ganzen
Algemene info:
Het schaap (Ovis aries) is een eenhoevig zoogdier, dat door de mens is gedomesticeerd om onder andere wol te leveren. Het is een herkauwer, nauw verwant met de geit. Een schaap kan een leeftijd van 15 tot 20 jaar halen, maar dit komt in de praktijk zelden voor: meestal worden ze veel eerder geslacht. Op hoge leeftijd verliest een schaap zijn tanden en kiezen waardoor het niet meer goed kan eten. Schapen hebben 32 tanden en kiezen, ze hebben geen hoektanden en bovenaan geen snijtanden. Boven en onder hebben ze 6 voorkiezen en 6 kiezen, en alleen in de onderkaak 8 snijtanden. Die gebruiken ze om gras en kruidachtigen af te snijden, met een beweging zoals een tondeuse. Het grazen gaat dus heel anders dan bij de koe die het gras met zijn tong los trekt.
Een schaap eet daarom veel korter gras dan een koe, en een boer kan wel eerst koeien in een wei zetten en daarna schapen, maar nooit andersom.
Benaming:
Ram - Ooi - Lam
Voedsel:
Gras - korrels - hooi - bieten - wortels
Taal:
Blaten
Weetje:
Een gecastreerde ram heet een hamel; een leidinggevende hamel bij een kudde schapen draagt een bel en heet daarom belhamel.
Onstaan:
De Hampshire down is ontstaan rond 1850 in het Engelse Hampshire. Het graafschap is gekenmerkt door heuvelachtig, relatief boomloos grasland en een kalkrijke bodem: de "downs". Per dorp hadden de landeigenaars herders in dienst om de schapen collectief te hoeden. De Engelsen probeerden de arme downs rendabel te maken door naast de schapenteelt er ook voeder en groenbemesters te verbouwen. Men selecteerde er ook een hard en sober schapenras dat het winderige en het koude klimaat op de heuvels kon trotseren en daarnaast ook kwaliteitsvlees kon leveren. Het resulteerde in het ontstaan van een nieuw soort schaap: de HAMPSHIRE DOWN.
Dracht:
De aanvang van de dektijd is meestal juli. De voortplanting bij de ooien wordt bepaald door het optreden van de bronst. Dit proces verloopt in een cyclus van 17 dagen. De ooi is dan een 20-tal uren bronstig. Wordt de ooi bevrucht dan worden na 144 dagen de lammeren geboren. (21 weken)
Ezels en MINI-EZELS
Algemene info:
De ezel (Equus africanus asinus) is lid van de familie van paardachtigen en heeft als kenmerken lange oren, een pluim aan het eind van de staart, en een groot uithoudingsvermogen.
Miniatuur ezels vinden hun oorsprong in het Middellandse-Zeegebied van Noord-Afrika in de oudheid en meer recent op de eilanden Sicilië en Sardinië aan de westkust van Italië. Na verloop van tijd werden de verschillen tussen deze twee eilandenpopulaties minder en minder groot, en ze worden nu beschouwd als èèn ras, namelijk de Mediterrane Miniatuur Ezels. In Noord-Amerika heeft men het gewoon over Miniatuur Ezels.
Rasechte Miniatuur Ezels in het Middellandse-Zeegebied zijn snel aan het verdwijnen, gezien de kleine ezels werden vermengd met grotere rassen. Daardoor hebben de miniatuur ezels in Noord-Amerika een belangrijke genetische waarde. Daar is namelijk geen rassenvermenging gebeurd. Het aantal mini ezels in de VS en Canada is ook bijzonder toegenomen sinds de eerste dieren in het begin van 1900 naar de VS werden getransporteerd. In de VS zijn nu naar schatting tussen de 17 000 en de 20 000 dieren.
De Mini ezel is een compact, goed geproportioneerd dier met een lief, gezellig karakter. Op volwassen leeftijd (3 jaar) is het dier in staat om een kar te trekken of een pak op de rug te dragen zoals in haar geboorteland Sicilië en Sardinië het geval was, mini ezels werden er onder andere gebruikt als lastdier in de mijnbouw.
Benaming:
Ezelhengst - Ezelin - Ezelveulen
Taal:
Balken (ia ia)
Voedsel:
Gras - hooi - stro - krachtvoer - bieten en wortels.
Dracht:
De ezelin is 12 maanden zwanger (ezelsdracht) - Per worp 1 veulen.
Weetje:
Een gecastreerde ezel wordt een oens, kluns of vent genoemd!
Een kruising tussen ezelhengst en paardenmerrie wordt muildier genoemd, die tussen ezelin en paardenhengst heet een muilezel. Alle mannelijke nakomelingen tussen deze kruisingen zijn onvruchtbaar.
GEITEN
Algemene info:
De geit (Capra hircus) is een zoogdier dat behoort tot de evenhoevigen, en daarbinnen de holhoornigen (Bovidae).
Het dier is al vele millennia gedomesticeerd en speelt al lang een belangrijke rol binnen de veeteelt. Als huisdier is de geit door de mens in alle werelddelen ingevoerd, behalve op de poolgebieden. Wereldwijd zouden er ongeveer 450 miljoen geiten zijn, verdeeld over een tweehonderdtal verschillende rassen. In hun oorspronkelijke, droge leefgebieden werden ze hoofdzakelijk gehouden voor het vlees en de huiden. Later ontdekte men in Europa dat de geit in staat is om grote hoeveelheden melk te produceren. Voor mensen die allergisch zijn voor koeienmelk is geitenmelk meestal een goede vervanger. De melk bevat ongeveer hetzelfde vet- en eiwitgehalte als koeienmelk. Geitenmelk is lichter verteerbaar. Een geit geeft gemiddeld drie liter melk per dag. Slechts een beperkt aantal rassen wordt voor de wol gehouden, de bekendste is de Angorageit.
Een geit is een herkauwer.
Benaming:
Bok - Geit of Sik - Lam
Voedsel:
Gras - Groenten - Bladeren - Boomschors
Dracht:
De voortplanting van geiten is aan seizoenen gebonden. Ze zijn paringsbereid van het eind van de zomer tot het begin van de winter. De eisprong vindt dan om de achttien tot vierentwintig dagen plaats. De vruchtbaarheidsperiode duurt vervolgens, afhankelijk van het dier, een paar uur tot enkele dagen. De draagtijd bedraagt 147 tot 152 dagen. Een éénjarige geit heeft meestal één of twee lammeren. Bij een oudere geit is de geboorte van een tweeling normaal. Een lam drinkt ongeveer drie maanden melk, maar na een dag of tien eet het al wat met de moeder mee van het hooi en het voer.
Weetje:
Een gecastreerde bok is een weer.
Soms wordt een vrouwelijke geit geboren met mannelijke geslachtskenmerken. Dat wordt een kween of kwee genoemd.
Een gaap is het jong van een vrouwtjesschaap (ooi) en een geitenbok.
Het jong van een geitenvrouwtje (sik) en een mannetjesschaap (ram), noemt men scheit.
Beide combinaties zijn onvruchtbaar.
DE PAUW
Algemene info:
De blauwe pauw (Pavo Cristatus) is afkomstig van India, Java, Sri Lanka, Maleisië en Kongo. Het zijn statige dieren Een pauwhaan krijgt pas een mooie staart wanneer hij 3 jaar is. De eerste jaren zal deze langer worden en met de 5/6 jaar is deze op de volle lengte. Deze kan dan wel 1.7 meter lang zijn. De staart is heel belangrijk bij de voortplanting van de pauw. Bij de rui verliest de pauw zijn staart en in januari begint deze weer te groeien. Bij de paartijd in maart is alles weer volledig gegroeid en dan spreidt de haan zijn staart weer bij het baltsen. Als ze twee jaar zijn kan ermee gefokt worden. Sommige hennen leggen in het eerste jaar (in de late zomer als ze 1 jaar zijn) hun eerste eieren. Dit doen ze alleen wanneer ze samen zitten met een volwassen (3 jaar of ouder) pauwhaan. Een haan kan 3 tot 5 hennen goed bevruchten. De hen legt haar eieren (ca. 100 gram per ei) in clusters van 5 tot 10 eieren. Wanneer de eieren weggehaald worden kan het aantal oplopen tot 20/30 stuks.
Benaming:
Haan - Hen - Kuiken
Voedsel:
Graansoorten - Insecten - Slakken - Wormen
Broedtijd:
Het nest bevat ongeveer 5 eieren, die door het vrouwtje in circa 28 dagen worden uitgebroed.
Weetje:
De haan ontvouwt zijn staart om indruk te maken op de hen. Zijn staart telt ongeveer 150 gekleurde veren
KIPPEN
Algemene info:
De allereerste kip op aarde was de Bankiva-hoen. Veel mensen hebben er op gejaagd, maar de Bankiva-hoen is een schuw beest. Ze vertrouwde niemand, dat is ook wel goed geweest anders leefde deze kip niet lang. De Bankiva-hoen leeft nog steeds in Zuidoost-Azië. Later in de tijd kregen mensen door dat de eieren eetbaar waren, en lekker waren. Dus alle eieren werden geraapt waardoor de kip zijn intrede maakte als huisdier.
Benaming:
Haan - Hen - Kuiken
Voedsel:
Kippen eten zowat alles behalve vlees.
Graan, mais, groenten, rijst...
Broedtijd:
Een broedse hen zal 21 dagen op het nest broeden. Gedurende deze periode eet en drinkt de hen niet veel. Ook produceert ze minder ontlasting, zo blijft het nest schoner. Tijdens de broedperiode stopt de kip met het leggen van eieren. Een broedse hen maakt typische geluiden (het zogenoemde klokken) en verlaat het nest zelden om te drinken, te eten of een stofbad te nemen. Ze houdt de eieren op een constante temperatuur (een kip heeft een lichaamstemperatuur van 41 °C) en keert de eieren op bepaalde tijdstippen. Als er geen eieren uitkomen, verlaat de broedse kip het nest meestal na verloop van tijd. Er zijn echter ook gevallen bekend waarbij de kip zich letterlijk doodbroedt.
Weetje:
Een gecastreerde haan noemt men een kapoen!
FALABELLA
Algemene info:
Ganzen zijn grote, zwaargebouwde watervogels uit de familie Anatidae (zwanen, ganzen en eenden). Hierbinnen behoren ze tot de onderfamilie Anserinae (zwanen en ganzen). Ganzen zijn gespecialiseerd in het grazen en leven meer op het land. Daarvoor hebben ze sterke, vrij lange poten, die midden onder het lichaam geplaatst zijn. Hierdoor kunnen ze goed lopen. Ganzen hebben een middellange hals en een krachtige kegelvormige snavel. Aan de bovensnavel zit een zaagrand.
Volwassen vogels ruien alle slagpennen tegelijkertijd en kunnen daardoor ongeveer 1 maand niet vliegen. De rui valt meestal samen met de periode waarin de jongen zich in het nest bevinden. Anders dan bij eenden hebben bij ganzen de mannetjes en vrouwtjes eenzelfde verenkleed.
Ganzen kunnen tot 30 jaar oud worden, maar ze zijn pas vruchtbaar vanaf hun 3e levensjaar. Het verschil tussen een mannetje en een vrouwtje is merkbaar doordat het vrouwtje een grotere hangbuik (onderaan de gans) heeft dan een mannetje. In de broedtijd is dit zeer duidelijk.
Ganzen trekken in familieverband of grote troepen. Ze vliegen in V-vormige formaties of golvende linies. Ook in het overwinteringsgebied leven ze in groepen, ook wel toom genoemd.
Door in V-formatie te vliegen hebben de vogels een grotere vliegcapaciteit. De ganzen die volgen maken gebruik van de lift die volgt uit de vleugelslag van de voorganger. Tijdens het vliegen praten de ganzen met elkaar. De achterste ganzen moedigen de voorste aan om op snelheid te blijven. Een gans kan snelheden tot maximaal 46 kilometer per uur halen.
Ganzen zijn monogaam: paren blijven hun hele leven bij elkaar. Het nest bevindt zich op de grond. De vrouwtjes bekleden het met dons, dat ze uit hun eigen borst plukken. De jongen zijn nestvlieders en verlaten het nest dus al spoedig na het uitkomen. De ouders houden ze nog wel warm en bewaken ze. Voedsel zoeken doen ze echter zelf.
Ganzen zijn zeer waaks en kunnen lelijk met hun vleugels slaan. Bij naderend gevaar zullen ganzen luid gakken. Om deze reden werden ganzen vroeger als waakvogel gehouden.
Benaming:
Ganzerik of Gent - Gans - Ganzenjong
Voedsel:
Gras - Granen
Taal:
Gakken
Broedtijd:
Broedtijd bedraagt 27 à 28 dagen.
Weetje:
Nils Holgersson is de naam van de hoofdpersoon van het kinderboek Nils Holgerssons wonderbare reis van Selma Lagerlöf uit 1906. Het verhaal begint allemaal bij Marten, de tamme witte gans, die een groepje wilde ganzen ziet overvliegen, aangevoerd door Akka..
MINIVARKENS
Onstaan:
In de jaren '60 kwam er in Europa vraag naar een klein type varken ten behoeve van de biomedische wetenschap. Hun huid en organen vertonen veel overeenkomsten met die van de mens. Hierdoor werden er op verschillende universiteiten de zogenaamde laboratorium minivarkens gefokt. Er zijn vele soorten minivarkens. Ze zijn echter niet allemaal even mini! Sommige kunnen dan ook 90 kg zwaar worden. (afhankelijk van ras en voeding) Dit is meteen dan ook de hoofdreden waarom veel van deze dieren, eenmaal volwassen, gedumpt worden.
Benaming:
Beer - Zeug - Big
Soorten:
Roos behoort tot de groep minivarkens. Roos was zwaar gekwetst en heel teruggetrokken toen ze door het zoogdierenopvangcentrum in beslag werd genomen. Ondertussen heeft Roos in het Gulderijtje een nieuwe thuis gevonden waar ze de nodige zorg en aandacht krijgt en weer met veel plezie kan rennen.Velen denken dat ze blind is maar neen hoor, haar oogjes zijn nog perfect in orde.
Göttinger minivarken (Wis en Stella): een kruising tussen het Minnesota minivarken en een kleine variëteit van het Viëtnamese hangbuikzwijn. Het oorspronkelijke idee (de hoge vruchtbaarheid van het Vietnamese hangbuikzwijn combineren met het zachtaardige karakter van het Amerikaanse Minnesota minipig) is bereikt. Het gewicht van deze soort minivarkens is na 1 jaar gemiddeld 37 kg.
Indonesisch minivarken (Fran en Lola): Deze naam is ooit als grap verzonnen door een aantal hobbyfokkers vanwege de vaak bruine biggen. Dit is in feite geen officieel erkend minivarkensras. Deze lieve diertjes zijn ontstaan door kruisingen tussen het Göttinger en het Münchener minivarken.
Voedsel:
Minivarkens zijn zowat alles-eters.
(Keukenafval - Fruit - Melk - Groenten - Melk - Aardappelen...)
Taal:
Knorren
Dracht:
De zeug is 3 maanden, 3 weken en 3 dagen zwanger. Ze kan maximaal 15 biggetjes per keer krijgen.
Weetje:
Een gecastreerd beertje wordt ook wel een barg genoemd!
ALPACA
Algemene info:
De alpaca (Vicugna pacos) (in de volksmond soms ook berglama genoemd) is lid van de familie Camelidae (kameelachtigen) uit Zuid-Amerika. De alpaca wordt in de hoge Andes als huisdier gehouden. Hij heeft een schofthoogte van 90 cm., met een lange vacht, dikwijls tot aan de grond reikend. De vacht komt voor in meer dan 22 erkende kleurslagen. Bontgekleurde dieren zijn veel zeldzamer.
De alpaca leeft op de hoogvlakten van Bolivia en vooral Peru, met name de hoogvlakte van het Titicacameer in de districten Puno, Cusco en Arequipa. De alpaca gedijt het beste op een hoogte van 4400-5300 meter waar een geringe luchtvochtigheidsgraad heerst. Daarentegen geeft hij wel de voorkeur aan zachte, vochtige grond voor zijn gevoelige pootjes, met mals gras en veel poelen om zich in te wentelen.
De alpaca wordt voornamelijk gehouden voor de wol.
Een alpaca wordt gemiddeld 25 jaar oud.
Benaming:
Hengst - Merrie - Veulen
Voedsel:
Grassen - Korrels - Hooi
Dracht:
De merries werpen na een draagtijd van elf maanden.
Weetje:
Het bloed van de alpaca wordt gebruikt voor onderzoek naar Alzheimer.
KONIJNEN
Algemene info:
Het konijn is een zoogdier, behorende tot de orde der haasachtigen. Konijnen behoren niet tot de knaagdieren, al wordt dit vaak gedacht. Knaagdieren beschikken in het bovenste deel van het gebit over maar twee snijtanden terwijl haasachtigen er vier hebben, waarvan de twee stifttanden achter de bovenste snijtanden staan.
Benaming:
Rammelaar - Voedster - Lamprei
Voedsel:
Een konijn kent een uitgebreide menukaart. Gedurende het hele jaar eet hij graag grassen, jonge twijgen, bladeren, boombast, takken en andere plantendelen. Al naargelang het seizoen wordt dit menu aangevuld met vruchten, bessen paddenstoelen en knoppen. Een goed dieet bestaat uit hooi, droogvoer, groenvoer en water. Af en toe lusten ze ook wel knabbeltjes, hard brood en witloof.
Dracht:
De draagtijd van een konijnen is 28-31 dagen. Reeds enige uren na de geboorte van de jongen is het wijfje weer paringsbereid en wordt opnieuw gedekt, zodat zij tijdens de zoogperiode reeds nieuwe embryo's in haar baarmoeder herbergt.
Per jaar kan een vrouwtje drie tot zeven worpen krijgen, met een minimum interval van dertig dagen. Jongen zijn bij de geboorte kaal en blind, en wegen 30 tot 35 gram. Na tien dagen gaan de ogen open. Ze worden 28 dagen lang gezoogd. Het moerkonijn bezoekt de jongen slechts vijf minuten per dag om ze te zogen. Vrouwtjes zijn na 4 maanden geslachtsrijp, mannetjes na 3 maanden.
Soorten:
Vlaamse Reus:
Franse Hangoor:
Vlinderkonijn:
Dwergkonijn:
Algemene info:
Falabella's zijn voor paarden uiterst klein. De stokmaat van de falabella is maximaal 87 cm. Het paardje lijkt wat betreft zijn proporties en zijn overige lichaamsbouw veel meer op een paard dan op een pony. Vele kleuren komen voor: bruin, zwart en, in mindere mate, bontgevlekt en palomino. Het karakter wordt omschreven als: zeer intelligent en leergierig, aanhankelijk en oplettend. De levensduur van de falabella bedraagt bij benadering tussen de vijfentwintig en vijfendertig jaar.
De falabella is geen robuuste pony die men zonder meer in de zomer en in de winter op de weide kan laten. Het dier is door zijn kleine lichaamsvolume enigszins gevoelig voor kou. Veel fallabellas worden met behulp van een keizersnede geholpen bij hun geboorte.
Het ras is genoemd naar de familie Falabella, die in het midden van de 19de eeuw met dit soort kleine paardjes begon te fokken.
Benaming:
Hengst - merrie - veulen
Taal:
Hinniken
Voedsel:
Gras - hooi - stro - krachtvoer - bieten en wortels.
DAMHERT
Algemene info:
Het damhert is groter dan een ree en kleiner dan een edelhert. Hoogte: 130 tot 170 centimeter en de schofthoogte 85 tot 110 centimeter. Het damhert kan 45 tot 100 kilogram zwaar worden, bij hoge uitzondering tot 130 kilogram. Het damhert kan tot circa 25 jaar oud worden.
Benaming:
Bok – Hinde - Kalf
Dracht:
De bronsttijd valt in de tweede helft van oktober en duurt tot begin november. Met luide brullen lokt de hertenbok hindes. Na een draagtijd van 230 dagen, wordt één kalf geboren. De zoogtijd duurt gemiddeld zo'n twaalf weken.
Weetje:
Het gewei van een damhert wordt een schoffelgewei genoemd.
Een konijn herkent zijn baasje aan de vorm, geur en stem!
CAVIA
Algemene info:
Cavia's zijn geen varkentjes en ze komen niet uit Guinea. Waarom cavia's dan toch als 'biggetjes' werden betiteld is onzeker maar dit heeft waarschijnlijk te maken met de piepende en knorrende geluiden die ze frequent maken en met de gedrongen lichaamsvorm. Cavia's zijn voor knaagdieren aan de grote kant, ze wegen tussen 500 en 1500 gram en worden 25 à 30 cm lang. De wilde vorm blijft wat kleiner, tot 700 gram. Voor de meeste gedomesticeerde dieren geldt dat ze groter zijn dan hun wilde soortgenoten. Cavia's worden gemiddeld een jaar of 5 oud, maximaal circa 8 jaar. Het zijn sociale dieren, die in het wild in groepjes leven bestaande uit één mannetje, een aantal vrouwtjes en de jongen.
Benaming:
Beer - Zeug - Big
Dracht:
Caviavrouwtjes worden om de 14-18 dagen bronstig. Om een caviamannetje seksueel opgewonden te krijgen is alleen de geur van een vrouwtje al voldoende. Door een laag langdurig brommen en zich zo groot mogelijk te maken en langzaam waggelend voort te bewegen probeert het beertje de aandacht van vrouwtjes te trekken. Daarbij stoot het diertje muskusgeur uit. Hoewel cavia's geen agressieve dieren zijn, zal een zeugje als ze niet bronstig is op niet mis te verstane wijze een opgewonden mannetje afschudden: als een hoog gekir niet helpt urineert ze op hem om hem af te schrikken.
De draagtijd is ongewoon lang met gemiddeld 66 à 68 dagen maar de jongen komen dan ook al zeer rijp ter wereld. Hun ogen zijn open en ze hebben een volledige vacht en tanden. Cavia's zijn dan ook typische nestvlieders, in de natuur wordt van de jongen verwacht dat ze meteen met de groep mee kunnen lopen. De moeder heeft twee tepels, dat lijkt niet genoeg voor de 2–4 jongen. Als er voor de moeder maar genoeg voedsel is, kan ze echter toch vier jongen zogen. De jongen zijn door hun rijpheid ook maar kort van moedermelk afhankelijk.
Voedsel:
Korrels - Gras - Rauwe groenten - Hooi